راه هایی که انگل به وسیله آنها از منبع اولیه به میزبان حساس می رسد، متفاوت است بعضی از انگل ها نیاز به تماس مستقیم دارند برخی دیگر که چرخه زندگی پیچیده تری دارند برای عفونی شدن نیاز به عبور از مراحل رشد متفاوتی نظیر زندگی آزاد و یا حضور در بدن میزبان واسط دارند.
بیماری انگل
تعریف انگل
انگل موجود زنده ای است که بخشی یا تمام عمر خود را در داخل یا خارج بدن موجود زنده دیگر می گذراند (برای کسب غذا در محل سکونت) که معمولاً باعث آسیب هایی در آن می گردد. انگل به دو صورت انگل بیماری زا و انگل غیر بیماری زا وجود دارد: (البته انگل های غیر بیماری زا اگر تکثیر زیاد پیدا کنند می توانند باعث بیماری شوند).
یک انگل بیماری زا با فعالیت های مکانیکی، ضربه ای و شیمیایی خود باعث آسیب رسیدن به میزبان می شود. انگل ها، اغلب فاقد اندام های لازم برای گوارش مواد غذایی خام می باشند و از این جهت متکی به مواد غذایی گوارش یافته میزبان هستند. از سوی دیگر داخل بدن میزبان، دارای رطوبت مناسبی است، حال آنکه در طی زندگی آزاد، رطوبت نامناسب محیط می تواند منجر به مرگ انگل شده و یا از تکوین مراحل لاروی آن جلوگیری کند. به همین ترتیب درجه حرارت هم اهمیت دارد. هر نوع برای حیات و رشد خود به محدوده مناسبی از درجه حرارت نیاز دارد. درجه حرارت بالا و پائین هر دو می تواند زیانبار و حتی کشنده باشد.
انواع زندگی انگلی
انگل ها را بر اساس محل زیست آنها در بدن میزبان و بر اساس بیولوژی و شکل تکامل به چند دسته تقسیم می کنند:
- انگل های داخلی : انگل هایی هستند که در درون اعضا و دستگاه های داخلی بدن میزبان به سر می برند، مانند کرم ها و تک یاخته های داخل دستگاه گوارش.
- انگل های خارجی : انگل هایی هستند که در سطح بدن میزبان و یا به عبارتی دیگر پوشش خارجی میزبان (روی پوست و مو) به سر می برند، مانند شپش داخل مو یا پشه به هنگام خونخواری.
- انگل های اختیاری: انگل هایی هستند که هم توانایی زندگی بصورت آزاد را دارند و هم می توانند زندگی انگلی را در داخل بدن میزبان داشته باشند. مانند کرم استرونژیلوئیدس که این انگل به دو شکل آزاد در خاک و انگلی در بدن دیده می شود.
- انگل های اجباری: انگلهایی هستند که بالاجبار باید زندگی انگلی داشته باشند یعنی بدون وجود میزبان، زندگی برایشان میسر نیست.به گزارش آسان طب، اکثر انگل ها، انگل هایی اجباری هستند.
- انگلهای موقت: انگل هایی هستند که دارای زندگی آزاد هستند ولی بطور متناوب برای گرفتن غذا به بدن میزبان حمله می کنند. مانند پشه آنوفل که هنگام خونخواری به میزبان نیاز دارد.
- انگل های دائمی: انگل هایی هستند که تمام ویا بیشتر عمر خود را در بدن میزبان می گذرانند.
- انگل های اتفاقی : انگلهایی هستند که معمولاً در بدن موجودی به سر می برند و به ندرت به موجود جدید منتقل می شوند مانند کرم دیکروسولیوم که معمولاً در علفخواران شایع است ولی ندرتاً در بدن انسان وارد شده و به تکامل می رسد.
- انگل های سرگردان: انگل هایی هستند که اگر چه در بدن میزبان خود جای ثابتی دارند ولی گاهی در اثر علل مختلف از محل زیست اصلی خود در میزبان به اندامهای دیگر رفته و از مسیر اصلی خود جدا شده و به عضو غیر معمول مهاجرت کرده، ایجاد ناراحتی (درد) می کند. مثلاً آسکاریس بر اثر عواملی مثل درمان می تواند وارد حفره صفاق و یا کیسه صفراوی و یا آپاندیس شده و در آن مناطق ایجاد درد کند.
- انگل های تک میزبانه : انگلهایی هستند که در تمام طول زندگیشان (نوزادی تا بلوغ) فقط یک میزبان دارند مثل آسکاریس که میزبان آن انسان است.
- انگلهای چند میزبانه انگل هایی هستند که در طول زندگیشان به بیش از یک میزبان نیاز دارند.
مثل کرم فاسیولا که میزبان آن علاوه بر علفخواران و انسان، حلزون نیز می باشد.
تعریف انگل بیماری زا و انگل غیر بیماری زا
بیماریزا : انگلی است که در مرحله لاروی و یا بلوغ بر روی میزبان خود آثار سوء بگذارد.
غیر بیماری زا: انگلی است که بیماری زایی آن به اثبات نرسیده و یا ظاهراً خطری برای میزبان ندارد.
تعریف عفونت :
آزردگی میزبان با انگل را عفونت گویند.
- خودآلودگی یا عفونت خودبخود: اگر شخصی از انگلهای موجود در بدن و یا خارج از بدن خود مجدداً آلوده گردد آنرا خودآلودگی گویند.
- آلودگی مضاعف یا عفونت مضاعف: اگر شخصی مبتلا به انگلی باشد و در حین آلودگی و ابتلاء مجدداً مبتلا شود، آن را آلودگی مضاعف گویند.
- آلودگی مجدد یا عفونت مجدد: اگر شخصی که به یک انگل آلوده شده است، پس از درمان کامل دوباره به آن انگل مبتلا شود. آنرا آلودگی مجدد گویند.
عفونت و بیماری انگلی
انتقال انگل ها مستلزم وجود سه عامل است:
- منبع عفونت
- راه انتقال
- وجود یک میزبان حساس
برآیند ترکیب عوامل فوق، تعیین کننده شیوع انگل در یک زمان و مکان معین است. از آنجا که عفونت های انگلی اغلب تمایل به مزمن شدن با علائم کم و یا بدون علامت دارند، افراد آلوده ممکن است بدون بروز تظاهرات بالینی بصورت ناقل درآمده و بالقوه بعنوان منبعی جهت ایجاد آلودگی در دیگران عمل نماید. حالت مزمن بیماری احتمال وضعیت عادی عفونت را که در آن بین میزبان و انگل تعادل وجود دارد را نشان می دهد به این ترتیب عفونت همیشه منجر به بیماری نمی شود.
راه هایی که بیماری انگل به وسیله آنها از منبع اولیه به میزبان حساس می رسد، متفاوت است بعضی از انگل ها نیاز به تماس مستقیم دارند برخی دیگر که چرخه زندگی پیچیده تری دارند برای عفونی شدن نیاز به عبور از مراحل رشد متفاوتی نظیر زندگی آزاد و یا حضور در بدن میزبان واسط دارند.
انتقال از طریق تماس مستقیم و غیرمستقیم، غذا، آب، خاک، ناقلین مهره دار و بندپا و نیز بندرت از پدر و مادر صورت می گیرد.
تشخیص بیماری انگل
تظاهرات بالینی در اغلب بیماری های انگلی آنقدر عمومی است که در بسیاری موارد بنای تشخیص بر پایه نشانه شناسی به تنهایی کافی نیست. اگر چه پزشک با تجربه ممکن است علائم و نشانه های ویژه برخی بیماری های انگلی را شناسایی کند. ولی در موارد غیر معمول ممکن است که نشانه ها واضح نباشند. تشخیص نهایی بیماری انگل و شیوه درمانی درست، نیاز به شناسایی انگل در آزمایشگاه دارد.
درمان انگل
درمان بیماری انگل شامل اقدامات پزشکی، روشهای جراحی، توجه به وضعیت غذایی، دارو و درمان اختصاصی است. پزشک باید توانایی بیمار در همکاری آگاهانه، بهسازی محیط، همه گیرشناسی بیماری و انتخاب روش های جلوگیری از گسترش عفونت را نیز مدنظر داشته باشد.
“شما” میتوانید اطلاعاتی درباره داروهای ضد انگلی را در اینجا ( داروی ضد انگل ) مطالعه کنید.
پیشگیری از انگل
پیشگیری از بیماری های انگلی، متکی به ایجاد موانعی است که از گسترش آنها جلوگیری نماید. این کار از طریق استفاده عملی از دانش زیست شناسی و همه گیر شناسی صورت می گیرد.
تقریباً همه انگل ها در مرحله ای از چرخه زندگی خود، در مقابل روشهای نابود کننده ویژه ای مانند دفع بهداشتی مدفوع حساس هستند پس بنابراین کنترل بیماری های انگلی شامل اقدامات زیر می باشد:
- کاهش منابع عفونت از طریق درمان عفونت های انسانی
- آموزش پیشگیری فردی به منظور جلوگیری از انتشار عفونت و کاهش احتمال تماس.
- کنترل بهداشتی آب، غذا، شرایط زندگی و کار و دفع فاضلاب.
- انهدام یا کنترل میزبانان مخزن و ناقلین.
- ایجاد موانع زیستی بر سر راه انتقال انگل ها.
دلیل فساد چربی در معرض هوا بودن